VARİKOSEL AMELİYATI

Varikosel Nedir ?
Varikosel kelime anlamıyla testislerden kirli kanı boşaltan toplardamarların çeşitli nedenlerle genişlemesidir (varisleşme). Bu genişleme ergenlik döneminden başlayarak hayatın herhangi bir döneminde görülebilmektedir. Genişleyen damarlarda göllenen kirli kan testis etrafında biriktiği için testiste ısı artışı başta olmak üzere bir takım zararlı etkiler nedeniyle kısırlığa neden olabilir. Varikosel tüm erkeklerin yaklaşık %20’sinde görülmektedir. Bu oran infertil (kısır) erkeklerde %40’lara çıkmaktadır. Varikosel her iki testiste görülebilir. Ancak sol testis toplar damarlarının yapısal durumu nedeniyle sol testiste çok daha sık görülmektedir.

Varikoselin Belirtileri Nelerdir?
Varikosel tanısı çoğu zaman çocuğu olmayan çiftlerde erkek faktörü değerlendirilirken konulmaktadır. Bazı hastalarda ise tanı etkilenen tarafta ağrı veya damarların ileri derece genişlemesi nedeniyle torbada (skrotum) solucan benzeri şişliklerin oluşmasıyla konulur. Ağrı çoğu zaman kasıkta, testiste veya aynı taraflı uyluk iç kısmına uzanacak şekildedir.

Varikoselin zararları nelerdir ?
Varikosel yavaş ilerleyen bir durumdur. Başlangıçtan itibaren testisleri olumsuz etkilemeye başlar ve zamanla olumsuz etkileri artar. Kısırlık: Varikosele bağlı genişlemiş damarlardaki testis etrafında toplanan kirli kan nedeniyle testis içinde veya çevresinde sıcaklık (normalde testislerdeki sıcaklık 32 derecedir) yükselir. Yüksek ısı ve kirli kandaki toksik maddeler sperm oluşumunu, sperm hareketini ve fonksiyonlarını olumsuz etkiler. Bu durum spermlerin dölleme yetenek ve kapasitesini bozar.

Etkilenen testiste küçülme (atrofi) ve erkeklik hormonu düzeylerinde azalma. Testislerin büyük kısmı sperm ve erkeklik hormonu üreten yapılardan meydana gelir. Testisler varikoselin oluşturduğu ısı artışı ve toksik maddeler nedeniyle hasar görürse, yumuşamaya ve küçülmeye başlar. Bu durum testislerin varikosele uzun süre maruz kalması sonucu gelişir.

Varikosel tanısı nasıl konulur ?
Varikoselden gerek kısırlık gerekse ağrı nedeniyle şüphelenildiğinde tanı öncelikle deneyimli bir uzman tarafından yapılacak muayene ile konulmalıdır. Hasta ayakta ve dik pozisyonda iken testisler ve genital bölge gözlemlenir. Hasta hem normal pozisyondayken hem de ıkınma manevraları (valsalva) yaptırılarak göz ve elle muayene edilir. Normal ve ıkınma manevraları ile damarsal yapılarda genişleme olup olmadığı tespit edilmelidir. Bu yöntemle varikoselin varlığı klinik olarak konulur. Varikosel muayenesi ağrısız bir muayene yöntemidir.

Tanıda altın standart dikkatli yapılmış bir doktor muayenesidir. Klinik tanıyı desteklemek için Skrotal Doppler ultrasonografi çekimi yapılır. Skrotal Doppler ultrasonografi tetkikinde testisin damar yapıları ve ıkınmakla damarlarda gelişen genişlemenin derecesi ölçülür. Varikosel tanısı konulmuş hastalara sperm fonksiyonlarında etkilenme olup olmadığını kontrol etmek amacıyla sperm analizi yapılmalıdır.

Varikoselin tedavisi nasıl yapılır ?
Varikoseli olan her hastanın tedavi edilmesi gerekli değildir. Varikoseli olan pekçok erkek herhangi bir tedavi olmadan da baba olabilir. Erkek kısırlığı varlığında varikosel tedavisi kısırlığı iyileştirebilir veya tüp bebek uygulamalar (in vitro fertilizasyon-IVF) uygulanacaksa sperm kalitesini artırabilir. Kısırlık dışında, varikosele bağlı ağrı varlığında, özellikle ergenlikte ilerleyen testiküler atrofiye veya normal dışı sperm değerlerine neden oluyorsa varikosel tedavisi için ameliyat gerekebilir.

Varikoselektomi ameliyatı altın standart yöntem olan genişlemiş toplar damarların mikroskop altında (Mikroskopik – mikrocerrahi varikoselektomi) görüntülenerek bağlanması şeklinde yapılmalıdır. Ameliyatta genişlemiş toplar damarlar bağlanarak kesilir. Ameliyat esnasında ilgili taraf kasık bölgesinden yaklaşık 2-3 cm.lik kesi ile spermatik kord adı verilen yapıya ulaşılır. Spermatik kord içerisinde sperm kanalı, testise ait atar damar, toplar damar ve akkan (lenfatik) damarların bulunduğu kanaldır.

Mikroskopik varikoselektomi yönteminde spermatik korddaki yapılar 25-40 kez büyütülür. Bu büyütme sayesinde gözle görülemeyecek boyuttaki toplar damarlar görülerek bağlanıp kesilir. Ayrıca mikroskopla büyütme sayesinde testisin atardamarı ve lenfatik kanalları korunarak açık ameliyat sonrası görülebilen komplikasyonlar olan testiste küçülme ve hidrosel (testis çevresinde lenfatik sıvı toplanmasına bağlı skrotumda şişme) gelişiminin önüne geçilmiş olur.

Varikoselin ameliyat dışında tedavisi var mıdır ?
Geçmiş dönemde varikosel tedavisi için embolizasyon yöntemi adı verilen teknikle genişlemiş toplar damarların radyolojik olarak tıkanması denenmiştir. Radyolojik olarak varisli damarları tıkama (embolizasyon) yönteminde birçok olguda testis damarlarının içine girebilmek mümkün olamadığı için günümüzde uygulanmamaktadır.

Varikosel tedavisi hangi durumlarda gereklidir ?
Çocuk sahibi olamamış çiftlerde kadın partnerin sağlıklı olduğu erkek kısırlığının ön planda olduğu durumlarda varikosel tedavisi kısırlığı iyileştirebilir veya tüp bebek uygulamaları (in vitro fertilizasyon-IVF) uygulanacaksa sperm kalitesini artırabilir.

Varikosel ameliyatının mikroskopik olarak yapılmasının faydası nedir?
Günümüzde varikosel ameliyatının mikroskop kullanılarak mikrocerrahi yöntemle yapılması önerilmektedir. Klasik yöntemle karşılaştırıldığında mikroskopik varikoselektomide başarı oranları çok daha yüksektir. Ayrıca ameliyat sonrası varikoselin tekrarlama ve ameliyata bağlı komplikasyon gelişim oranları mikroskobik yöntemde çok daha azdır.

Ameliyattan sonra varikosel tekrarlar mı ?
Mikroskopik teknikle konusunda deneyimli bir ürolog tarafından yapılan varikoselektomide nüks oranları %1’in altındadır.

Varikoselin ilaçla tedavisi var mıdır ?
Varikoselin ilaçla tedavisi yoktur.

Varikosel cinsel hayatı olumsuz etkiler mi ?
Varikosel normal şartlarda gerek sertleşme bozukluğu gerekse erken boşalma açısından cinsel fonksiyon bozukluğuna neden olmaz. Ancak kronik varikosel uzun yıllar içerisinde testis boyutlarında küçülmeye neden olarak erkeklik hormonun üretilmesinde azalmaya neden olabilmektedir. Erkeklik hormonun düşüklüğü ileri yaşlarda ereksiyon ve cinsel istek kaybına neden olabilir.

Adölesan varikosel nedir ?
Ergenlik dönemi öncesi çocuklarda gelişen varikosele adolesan varikosel denir. Genellikle 10 yaşından sonraki dönemde görülmektedir. Bu yaş grubunda genellikle belirti vermez, muayene ve başka nedenle yapılan kontroller sırasında ortaya çıkar. Testis ultrasonografisinde testis hacimleri arasında 2 ml’den yada %10’dan fazla fark varsa, yani etkilenen testiste hacim kaybı olmuş ise mikroskopik varikoselektomi ameliyatı yapılmalıdır. Tanı sonrası erken dönemde ameliyat olanlarda ameliyat sonrası testis hacimleri normale dönerken ergenlik sonrası (14 yaşından sonra) ameliyat olanlarda testisin kıvamı iyileşse de hacminde belirgin düzelme olmamaktadır.

Varikosel daha çok kimlerde görülür ?
Varikosel gelişimi açısından risk faktörleri net olarak bilinmemektedir.
Ancak bazı bireylerde varikosel gelişim riski daha yüksektir:
Şişman kişiler
Karın içi basıncının yüksek olduğu bireyler: ağır spor yapanlar, kabızlık, kronik astım ve öksürük
Varis hastalığında olduğu gibi uzun süre ayakta kalmayı gerektiren öğretmen ve polis gibi bazı meslek gruplarında daha sık görülmektedir.