PROSTAT BÜYÜMESİ
Benign Prostat Hiperplazisi (BPH)
Benign Prostat Hiperplazisi (Selim prostat büyümesi) genelde iyi huylu olarak gelişme gösterir. Prostat büyümesi 50’li yaşlar itibariyle başlar ve yaşamın sonuna kadar devam eder. Prostat büyümesinde bazen yaş ortalamasının düştüğü de gözlenmiştir. Büyümenin nedeni kesin olarak bilinmemektedir.
Prostat büyümesi belirtileri nelerdir?
• İdrar yaparken yanma ve zorlanma
• İdrarın çatallaşması
• İdrarın akış gücünde ve basıncında normale oranla azalma
• Kesik kesik işeme
• İdrar yaptıktan sonra tam boşaltamama ve tam rahatlayamama hissi
• Gece sık idrara kalkma
• Gündüz sık tuvalete gitme
• İdrar tutmada güçlük ve/veya tutamama
• Tuvalete yetişmede zorlanma
Prostat tanısı ?
Prostat büyümesinde genelde ilk olarak fiziksel muayene yapılır ve kişinin tıbbi öyküsü dinlenir. Fiziksel muayene hekimin, prostatın boyutuna ve şekline baktığı rektal (makat bölgesinden) bir muayeneyi içerir. Daha emin sonuçlar almak ve rahatsızlığın kesin teşhisi için ileri inceleme olarak idrar tahlili, PSA (Prostat spesifik antijen) ölçümü, işeme hızı ölçümü (Üroflowmetri) ve gerekli durumlarda Ultrasonografi ile değerlendirme yapılabilir.
İşeme hızı ölçümü (Üroflowmetri)
Prostata bağlı tıkanıklığı belirleyebilmek bu aşamada oldukça önemlidir. Bilgiyasarlı bir ölçüm sistemi olan üroflowmetri idrar akım hızınızı ölçer. Bu test prostatın idrar akışını engelleyip engellemediğini ve tıkanıklık derecesini anlamak için yapılır.
Prostat tedavisi ?
Prostat büyümesi (BPH), bir kanser türü değildir ancak tedavi edilmediği takdirde idrar kesesi (mesane) ve/veya böbrek fonksiyonlarına (zaman zaman ikisine birden) ciddi zararlar verebilir ve kalıcı hasarlar bırakabilir.
Prostat büyümesi (BPH) tedavisi hastalığın hasta üzerindeki etkisine göre düzenlenir ve tedavide yararlandığımız birçok seçenek bulunmaktadır. Bu seçenekler; takip ve yaşam şeklinde değişikliklerden, çeşitli ilaçlarla tedavi ve ameliyat seçeneklerine kadar geniş bir yelpazede hasta bireye özgün şekilde düzenlenmektedir.
Takip ve Yaşam Şekli Değişiklikleri
Prostat büyümesinin (BPH) hastanın yaşam kalitesini çok etkilemediği ve idrar yolunda çok ciddi tıkanıklığa neden olmadığı durumlarda önerilebilir. Hastanın yaşı, genel tıbbi durumu ve rahatsızlık düzeyine göre aşağıdaki öneriler yapılabilir;
• Yıllık muayene ve PSA (Prostat spesifik antijen) takibi
• Sıvı tüketim alışkanlıklarının düzenlenmesi
• Kafeinli içecekler (çay, kahve, gazlı içecekler) ve alkol tüketiminin kısıtlanması
• Diğer hastalıklar nedeniyle kullanılan ilaçların (özellikle idrar söktürücü diüretik özellikli ilaçlar) kullanım saatlerinin yeniden düzenlenmesi
• Çeşitli mesane egzersiz programları
İlaç Tedavisi
Prostat büyümesi (BPH) hastanın yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilediğinde yukarıdaki önerilere ek olarak çeşitli ilaçlar kullanılabilir. Prostat büyümesi (BPH) tedavisinde kullanılan ilaçlar 2 ana grupta sınıflandırılır;
• Alfa-blokör ilaçlar : Prostat ve idrar kesesi (mesane) düz kasında gevşeme sağlayarak hastaların yakınmalarını azaltırlar. Etkileri ilacı almaya başladıktan sonra erken dönemde (ortalama 1-2 hafta) başlar. Hasta fayda gördüğü müddetçe düzenli olarak kullanılabilir. Sık görülen yan etkileri sersemlik hissi ve tansiyon düşüklüğüdür.
• 5-alfa redüktaz inhibitörleri : Prostat büyümesini yavaşlatıcı özellikleri ile uzun dönem kullanım sonrası (yaklaşık 6 ay) etkili olmaya başlarlar. Bu nedenle bu periyodda alfa-blokör ilaçlarla birlikte kullanılır. Sık görülen yan etkiler cinsel istekte azalma, sertleşme problemleri, memelerde büyüme ve hassasiyet olarak sıralanabilir.
Prostat ameliyatı
Prostat büyümesi (BPH ) bir kanser olmamakla birlikte genel olarak ilerleyici karakter gösteren bir hastalık olup idrar yapamama sorunu, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları, idrarda kan görülmesi ve hatta böbrek yetmezliğine varan ciddi sağlık sorunlarına neden olabilmektedir. Bu problemlerin yaşanmaması için düzenli olarak bir Üroloji uzmanının kontrolünde olmak önem taşımaktadır.
Genel olarak aşağıdaki durumlarda prostat hastalarına ameliyat önerilmektedir;
• Prostat büyümesine (BPH) bağlı olarak hastanın yaşam kalitesinde önemli ölçüde etkilenme olması ve ilaç tedavisine yanıt alınamayan durumlar
• Prostat büyümesine (BPH) bağlı idrar yapamama / tıkanma durumu
• Prostat büyümesine (BPH) bağlı tekrarlayan kanama olması
• Prostat büyümesine (BPH) bağlı tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları ile karşılaşmak
• Prostat büyümesine (BPH) bağlı böbrek yetmezliği gelişmesi
• Prostat büyümesine (BPH) bağlı idrar kesesinde (mesane) taş oluşumu
Prostat ameliyatı sıklıkla kapalı ameliyat olarak bilinen çeşitli endoskopik yöntemlerle gerçekleştirilmektedir. Hastalık ve hasta özellikleri bazı durumlarda açık ameliyat yöntemini gerektirebilir fakat günümüzde açık ameliyat artık çok kısıtlı sayıda hastada uygulanmaktadır. Aşağıda bahsi geçen farklı isimler ve teknolojiler kullanılsa da kapalı prostat ameliyatlarında yapılan işlem temelde aynıdır. Anestezi altında (Spinal/Epidural/Genel) çeşitli aletler yardımı ile idrar yapılan dış delikten girilerek prostata ulaşılır ve prostatın içinden geçen idrar kanalına (üretra) baskı yapan büyümüş prostat bezinin iç kısmı çeşitli enerji kaynakları kullanılarak hastanın rahat idrar yapmasını sağlayacak şekilde boşaltılır.
TURP- Transüretral Prostat Rezeksiyonu (Monopolar / Bipolar / Plazmakinetik)
Dünya üzerinde en yaygın tercih edilen ve uygulanan kapalı prostat ameliyat yöntemidir. Monopolar / Bipolar / Plazmakinetik enerji kaynakları kullanılarak gerçekleştirilebilir. Kullanılan enerji kaynaklarının kendine özgü avantajları/dezavantajları mevcut olup burada asıl önemli olan operasyonu gerçekleştirecek Üroloji uzmanının elindeki ekipman ve deneyimidir. Temel amaç prostatın iç kısmının kazıma yöntemi ile çıkartılarak rahat idrar akışını sağlayacak bir idrar kanalı yaratmaktır. Prostat çipler şeklinde çıkarıldığı için patolojik inceleme olanağı mevcuttur. Ameliyat yaklaşık olarak 1-1,5 saat sürmektedir. Hastaların büyük bir kısmı ameliyattan fayda sağlamaktadır. Hastalar ameliyattan sonra 1-2 gün idrar sondası ile takip edilmektedir. Ameliyattan sonra hastaların özellikle ilk haftalarda günlük 2-3 lt arasında su tüketmeleri olası kanama ve enfeksiyonların önlenebilmesi için önem taşımaktadır.
HoLEP (Holmium Lazer İle Prostat Enükleasyonu)
Rezeksiyonda olduğu gibi temel amaç idrar akışını rahatlatacak bir idrar kanalı yaratmaktır. Burada prostat bir lazer fiberi yardımı ile genelde 3 parçaya bölünerek (sağ, sol ve orta loblar) idrar kesesi (mesane) içerisine atılır ve daha sonra idrar kesesi (mesane) içerisinde özel cihazlar yardımı (morcellator) ile parçalanarak dışarı alınır. Bu yöntem ile de patolojik inceleme olanağı mevcuttur. Ameliyat yaklaşık olarak 1,5-2 saat sürmektedir. Aynı rezeksiyon yöntemlerinde olduğu gibi hastalar ameliyattan sonra 1-2 gün idrar sondası ile takip edilmektedir. Ameliyattan sonra hastaların özellikle ilk haftalarda günlük 2-3 lt arasında su tüketmeleri olası kanama ve enfeksiyonların önlenebilmesi için önemlidir. Orta-uzun vadede ameliyat sonuçları genellikle TURP ile karşılaştırılmış ve benzer sonuçlar raporlanmıştır. Özellikle açık ameliyatın gerekli olduğu büyük prostat hacmine sahip hastalarda avantaj sağlamaktadır.
Prostatın Buharlaştırılması: Bu yöntem ile hedeflenen, prostat dokularını buharlaştırmaktır. Doku büyük oranda sudur ve buharlaşma, prostat içerisine odaklanmış yüksek enerji verilerek sağlanır.